Gmina
Nozdrzec leży na terenie Pogórza Dynowskiego i administracyjnie należy do
powiatu brzozowskiego. Obszar Pogórza Dynowskiego od strony południowej
sąsiaduje z kotlinami karpackimi, a od strony północnej Pogórze przechodzi w
prawie bezleśny krajobraz wzniesień. W skład gminy wchodzi 7 miejscowości -
Nozdrzec, Wara, Hłudno, Wesoła, Izdebki, oraz po lewej stronie Sanu Siedliska,
Huta Poręby, Wołodź. Gmina zajmuje obszar o powierzchni 121,69 km² zamieszkały przez przeszło
9000 osób.
Obszar
gminy charakteryzuje się znacznymi walorami krajobrazowymi. Położona jest w
obrębie Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Dzięki dużej
lesistości, zasobności i różnorodności flory i fauny, urozmaiconej i
dynamicznej rzeźbie terenu - posiada znakomite warunki do czynnego wypoczynku. Tereny
leśne i łąki zamieszkują gile, sowy, sójki, drozdy, zięby, jastrzębie,
dzięcioły i przepiórki. W lasach licznie występują: sarny, jelenie, dziki,
lisy, borsuki, wiewiórki. W wodach Sanu amatorzy wędkarstwa łowią jelce, leszcze,
okonie, płotki, szczupaki, ukleje, węgorze, brzany oraz raki.
Występują
tu znakomite warunki do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, sportów
motorowerowych i samochodowych. Rzeka San (z przełomem pod Wołodzią
predysponowanym do objęcia rezerwatową formą ochrony) doskonale nadaje się do
uprawiania kajakarstwa, a nie lada atrakcją jest przeprawa promowa łącząca
Nozdrzec z Siedliskami. Strome i urwiste zbocza opadające do Sanu, wiele
sterczących na brzegu skałek, nie raz urwistych i wysokich, nadaje tu rzece
nieomal górski charakter.
Przez
gminę przebiega trasa rowerowa „Doliną Sanu”, szlak wodny „Błękitny San” ora 3
ścieżki nordic walking: zielona – pętla o długości 4 km, czerwona – pętla o
długości 9,6 km, czarna – pętla o długości 36 km utworzone w ramach projektu
Nordic Walking Park Gmina Nozdrzec.
Niewątpliwym
walorem Ziemi Nozdrzeckiej oprócz wysmakowanych skarbów przyrody jest bogata
kultura ludowa, której koordynowaniem zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury w
Nozdrzcu. Najstarszą formacją muzyczną działającą na terenie gminy
nieprzerwanie od ponad trzydziestu lat, jest Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży
Pożarnej z Nozdrzca. Obecnie jej dyrygentem jest Eugeniusz Kwolek. Ponadto w
gminie działa kapela ludowa „Warzanie”, Młodzieżowy Zespół Pieśni i Tańca
„Izdebczanka” przy Szkole Podstawowej nr 2 i Gimnazjum nr 1 w Izdebkach oraz
niedawno powstały zespół rokowy OSC z Wary. Coraz prężniej działa Amatorski
Zespół Teatralny – „Wara od źródła”. Gmina poszczycić się może twórcami poezji
ludowej Danutą Czają z Izdebek i Józefem Cupakiem z Wary, twórczością zmarłego już
prozaika, historyka i dziennikarza Augustyna Barana, obrazami pędzla Zofii
Potocznej z Izdebek i Pawła Rebizaka z Nozdrzca oraz pochodzącą również z
Nozdrzca bajkopisarką – Łucją Cichocką. Przebywając na terenie gminy warto
odwiedzić Rudawiecką Izbę Pamięci w Izdebkach (przysiółek Rudawiec).
Gmina
Nozdrzec szczyci się bogatą historią oraz ciekawymi zabytkami architektury
sakralnej, rezydencjalnej i drewnianej. Do najciekawszych należą następujące
obiekty:
Nozdrzec
- zespół
pałacowy, późnobarokowy obejmujący pałac (wzniesiony prawdopodobnie według
projektu Aleksandra Fredry, niektóre źródła mówią o bracie Sewerynie), oficynę
(z poł. XIX w.) i murowaną kaplicę. Pełnił funkcję ośrodka wypoczynkowego,
obecnie jest nieużytkowany w trakcie remontu. W pałacowym ogrodzie rośnie okazały,
pomnikowy miłorząb japoński,
- kościół
parafialny pw. św. Stanisława Biskupa z 1746 r., obok świątyni znajduje się murowana
dzwonnica z 1845 r., w kształcie potrójnej arkady,
- kamienny
obelisk upamiętniający zniesienie pańszczyzny, ustawiony w 1862 r. na
miejscowym cmentarzu,
Nozdrzecka Kalwaria
- w 1984
roku klerycy zainicjowali powstanie drogi krzyżowej kończącej się na wschodnim
stoku wzgórza Hełm. Obecnie znajduje się tam 14 stacji drogi krzyżowej,
prowadzącej na szczyt. Są to murowane kapliczki z wnęką, pokryte blachą, w
których znajdują się obrazy przedstawiające kolejne stacje drogi krzyżowej,
Hłudno
- miejscowość
znana jest na mapach archeologicznych Polski ze znalezisk pochodzących z
młodszej epoki kamiennej (3000–1800 p.n.e.), do najciekawszych należą miedziane
topory, jedne z najstarszych przedmiotów metalowych znalezionych na terenie
Polski.
Izdebki
- XIX-wieczny
dwór rodu Bukowskich, wybudowany w stylu eklektycznym, otacza go piękny,
porośnięty starodrzewem, prawie sześciohektarowy park, którego integralną część
stanowi staw. Obecnie mieści się w nim Środowiskowy Dom Samopomocy im. Anny,
- kościół
parafialny pw. Zwiastowania NMP oraz śś. Piotra i Pawła, murowany, neogotycki
wzniesiony na miejscu poprzedniego drewnianego. Ołtarz główny pochodzi z połowy
XVIII w., a w nim – obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem namalowany na desce, z
1720 r., przeniesiony z cerkwi grekokatolickiej, która została rozebrana w 1945
r.,
- na miejscowym
cmentarzu znajduje się grób pułkownika napoleońskiego Jana Kazimierza
Kamienieckiego herbu Pilawa, adiutanta księcia Józefa Poniatowskiego,
Siedliska
- cerkiew
pw. św. Michała Archanioła z 1860 r. Z tej drewnianej świątyni pochodzą godne
uwagi: XVIII-wieczny kielich oraz ruskie księgi liturgiczne przeniesione
obecnie do nowego kościoła, obiekt nieużytkowany,
- w
Siedliskach znaleziono monety z czasów Tyberiusza, Trajana i Domicjana,
Wara
- drewniana
cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowana w 1889 r., obok niej znajduje
się kamienna dzwonnica, wzniesiona w XIX w., z dzwonem datowanym na 1676 r.,
Wesoła
- kościół
parafialny pw. św. Katarzyny wzniesiony w 1837 r., w miejscu starego. Obok
świątyni stoi dzwonnica, a w niej XVI-wieczny późnogotycki dzwon. W Wesołej
znajdują się stanowiska archeologiczne, z których pochodzą najstarsze
znaleziska regionu,
Wołodź
-
murowany, neogotycki kościół wzniesiony w 1905 r., właściwe jego przeznaczenie
to kaplica grobowa Trzcińskich, ostatnich właścicieli Wołodzi.