Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze wzgledu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i  upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarownia.

Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego jest trzecim co do wielkości parkiem w Polsce. W jego obszar obejmujący powierzchnię 61 862 ha wchodzą części gmin: Bircza, Dubiecko, Dynów, Fredropol, Krasiczyn, Krzywcza, Przemyśl i miasto Dynów, leżące w powiatach przemyskim i rzeszowskim. Otulinę o powierzchni 48 914 ha stanowi Przemysko-Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu.
Teren Parku obejmuje obszar pogranicza Karpat Zachodnich i Wschodnich. W dolinie meandrującego Sanu, na urodzajnych glebach, rozwinęło się rolnictwo. Przepiękne, niewysokie pogórza o rusztowym układzie grzbietów, poprzecinane kratową siecią czystych rzek i potoków, porośnięte są lasami (64% powierzchni Parku) administrowanymi przez Nadleśnictwa: Bircza, Dynów, Kańczuga i Krasiczyn. Najpiękniejsze lasy jodłowo-bukowe można podziwiać w wyższych partiach Pogórza – w paśmie Turnicy. Niżej rozciąga się strefa wielogatunkowych lasów liściastych, z dębem, grabem, lipą drobnolistną i klonem. W dolinach rzek i potoków dotrwały do naszych czasów lasy łęgowe z wiązem, jesionem i dębem szypułkowym. Dominującym zbiorowiskiem roślinnym jest podgórska forma buczyny karpackiej, w drzewostanie której obok buka występuje dość licznie jodła, a także świerk, jawor i wiąz górski. Zbiorowiska kserotermiczne rozciągające się w opilcach Rybotycz i Markowej przypominają kwietne stepy łąkowe. Piękne tereny z torfowiskiem przejściowym i wysokim w Bachórcu, oprócz wysokiej wartości przyrodniczej, są miejscem natchnienia dla wielu malarzy i rysowników. Odbywają się tu plenery malarskie. Odkrywki fliszu karpackiego, ze śladami drobnej ichtiofauny, rozrzucone po całym Parku, stanowią cenną osobliwość geologiczną.
Najładniej w Parku jest wiosną, kiedy pogórza stoją w zieleni a ich dno pokrywają wczesnowiosenne roślinny kwitnące: śnieżyczka przebiśnieg, przylaszczka pospolita, zawilec gajowy, pierwiosnka lekarska, wawrzynek wilczełyko, żywiec gruczołowaty, lilia złotogłów czy storczyki. Wiosna najwyraźniej ukazuje jak duże jest zróżnicowanie roślinności na Pogórzu. Wynika ono z przenikania się różnych elementów flory (górski, nizinny i pontyjski). Występuje tu około 900 gatunków zielonych roślin naczyniowych. Z tej liczby znaczna ilość podlega ścisłej i częściowej ochronie gatunkowej. Duże powierzchnie kompleksów leśnych, poprzecinane enklawami pól uprawnych i ciekami wodnymi stwarza dogodne warunki do rozwoju i bytowania wielu gatunkom zwierząt. Ponadto doliną Sanu prowadzą szlaki migracyjne zwierząt. Wiosną, a potem jesienią przelatują tędy ptaki, zatrzymując się na odpoczynek, żer lub przezimowanie. Oprócz wielu pospolitych zwierząt na Pogórzu żyje sporo chronionych gatunków ryb, płazów, gadów, ptaków lęgowych i ssaków. Z występujących tu zwierząt, 39 gatunków kręgowców znajduje się na czerwonej liście zwierząt rzadkich i chronionych, m. in. orzeł przedni, orlik krzykliwy, dzięcioł trójpalczasty, puszczyk uralski, nocek Bechsteina, żbik, żaba dalmatyńska.
Prowadzone w ostatnich latach badania drobnej fauny w dolinie Wiaru, wykazały na ternie Parku obecność endemicznych elementów wschodnio-karpackich, reprezentowanych przez chrząszcze, ślimaki i krocionogi.
Lato w Parku to okres kiedy większość roślin już przekwitła. Lasy jednak obfitują w jagody (jeżyny, borówki) oraz grzyby, których asortyment i ilość stanowi raj dla grzybiarzy.
Jesień jest nie mniej piękna od wiosny. I tak już urokliwemu krajobrazowi urody dodają barwy liści. Pogórza zdają się być pomalowane zielenią, brązem, złotem i czerwienią. Ruch na polach już ustał, tylko gdzieniegdzie w lasach można usłyszeć ryczące jelenie.
Zimą, pogórza przesypane śniegiem z przebijająca się jedliną i świerczyną, wyglądają bajkowo. Wybierając się na sanki czy narty, można spotkać dzika, sarnę a przy odrobinie szczęścia nawet wilka.
Park jest terenem bardzo atrakcyjnym pod względem przyrodniczo-krajobrazowym, pozostaje jednak w cieniu bliskich Bieszczadów. Pogórze Przemyskie bowiem traktowane jest zazwyczaj jako trasa przelotowa w góry. Szlaki turystyczne, obecnie dobrze wyznakowane, są mało uczęszczane. Sytuacja w ostatnim okresie nieco się poprawia. wiele obiektów turystycznych oferuje, w różnych cenach, swoje usługi. Na szlakach spotyka się coraz więcej miłośników Pogórza, a wiodą one przez tereny z ciekawostkami przyrodniczymi, przez wsie z zabytkowymi cerkwiami, kościołami a także budowlami rezydencjalno-obronnymi z pięknymi założeniami ogrodowymi. Na terenach tych ostatnich rośnie znaczna ilość pomników przyrody, których w Parku jest około 150 (dalszych kilkaset planuje się objąć ochroną pomnikową).

W Parku wyznaczone są następujące szklaki:
- szlak czerwony – swój początek bierze w Przemyślu i prowadzi przez wzniesienia Pogórza Przemyskiego (Wapielnica – 393 m n.p.m., Kopystanka – 541 m n.p.m.). Na terenie Parku jego długość wynosi ok. 39 km.
- szlak niebieski – szlak liczy około 74 km. Charakterystyczną cechą tej trasy jest przebieg na znacznej długości przez tereny leśne. Na niewielkim odcinku biegnie nad brzegiem Sanu. Na teren Parku wchodzi w Dynowie wiodąc przez atrakcyjne miejscowości z zabytkami kultury materialnej, m. in. Dynów, Dąbrówkę Starzeńską, Piątkową , Krasiczyn, fort „Herlicha”, kończąc w Kalwarii Pacławskiej. Z Kalwarii szkak skręca do wsi Pacław, schodzi na trawiaste wzgórza do wsi Paportno, by wspiąć się na wierzchołek Suchego Obycza (618 m n.p.m). Następnie kieruje się na południowy zachód i przechodzi na teren Parku Krajobrazowego Gór Słonnych kończąc swój bieg w Ustrzykach Dolnych.
- szlak żółty górski – jest szlakiem wybitnie przyrodniczym, gdyż wiedzie środkiem puszczy karpackiej. Zaczyna się na szczycie Suchego Obycza, obierając kierunek północny, przez drogi leśne dochodzi do drogi rybotyckiej. Za Posadą Rybotycką łączy się ze szlakiem czerwonym. Liczy ok. 14 km.
- szlak zielony górski – długość około 20 km. Zaczyna się w Birczy i wiedzie środkiem fragmentu dawnej puszczy karpackiej. W parku szlak kończy swój bieg na bitej drodze Łomna – Trójca w dolinie Wiaru. Następnie przechodzi na teren Parku Krajobrazowego Gór Słonnych, biegnie grzbietem wzdłuż potoku Jamninka i na drodze Arłamów – Jureczkowa, łączy się ze szlakiem niebieskim.
- szlak czarny – prawobrzeżny szlak forteczny „Twierdzy Przemyśl” tylko w niewielkiej części przebiega przez Park. Prowadzi wiejskimi i leśnymi drogami po najciekawszych fortach. Na całej długości, tj. od Łapajówki do Dybawki Górnej liczy 28 km. Lewobrzeżny szlak forteczny nie przebiega przez tereny parkowe, niemniej jednak jest tak samo godny przejścia jak i prawobrzeżny.
- Pątniczy szlak im. Jana Pawła II utworzony został w 1991 roku. Liczy 22 km. Rozpoczyna się w Przemyślu i na odcinku 5 km biegnie trasą szlaku czerwonego, następnie niebieskiego, aż do miejscowości Kalwaria Pacławska. Szlak ten jest szczególnie uczęszczany w czasie corocznych spotkań młodzieży oraz odpustu w sierpniu, kiedy to tysiące wiernych zdąża do miejsca kultu Maryjnego w Kalwarii Pacławskiej, by potem pątniczymi dróżkami wędrować i modlić się od kaplicy do kaplicy.

Obecnie trwają prace nad uruchomieniem szlaku pieszo-konno-rowerowego biegnącego od Dubiecka poprzez Wybrzeże, Piątkową, Słonne, Sielnicę Bachórzec i Winne-Podbukowinę.
Wędrując szlakami przechodzimy również w pobliżu niektórych rezerwatów obejmujących najcenniejsze elementy przyrody. O wysokich wartościach przyrodniczo-krajobrazowych Parku świadczy fakt, że planuje się objąć cześć jego terenu najwyższą formą ochrony – parkiem narodowym, pod nazwą Turnicki, a od stycznia 2001 roku lasy Nadleśnictwa Bircza wchodzą w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „LASY BIRCZAŃSKIE”.
W 2004 roku teren Parku wszedł w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków pn. „Pogórze Przemyskie”.

W chwili obecnej uznanych jest dziewięć rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 885 47 ha. Są to:
   1. Torfowiskowy „BRODUSZURKI” w Bachórcu o pow. 25,91 ha. Obejmuje obszar torfowisk z typowym borem bagiennym i charakterystycznymi dla nich rzadkimi gatunki roślin oraz licznymi reprezentantami owadów, płazów, gadów i ptaków. W rezerwacie urządzona jest ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna p.n.”Winne-Podbukowina”.
   2. Florystyczny „BRZOZA CZARNA” w Reczpolu o pow. 2,60 ha. Położony przy drodze Przemyśl – Dynów. Celem jego utworzenia jest zachowanie naturalnego stanowiska brzozy czarnej występującego w zbiorowisku grądu.
   3. Leśno-krajobrazowy „KRĘPAK” w Korzeńcu o pow. 134,46 ha. Chroni się w nim cenny las jodłowo-bukowy wraz z charakterystycznym runem dobrze wykształconej podgórskiej formy buczyny karpackiej. Przy wciętej w zbocze serpentynie (szosa Przemyśl-Sanok) znajdują się ciekawe odsłonięcia geologiczne. Teren rezerwatu pocięty jest głębokimi dolinami, a różnica wzniesień sięga do 100 m. W rezerwacie urządzona jest ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza „Krępak”.
   4. Leśno-krajobrazowo-kulturowy „KALWARIA PACŁAWSKA” o pow. 173,18 ha w miejscowości Kalwaria Pacławska. Ochroną objęto przepiękne wzgórza porośnięte lasami bukowo-jodłowymi wśród których rozlokowano jest 13 drewnianych i murowanych kapliczek kalwaryjskich.
   5. Leśno-krajobrazowy „KOPYSTANKA” o ogólnej powierzchni 188,67 ha w miejscowości Kopystno położony na gruntach Nadleśnictwa Bircza i Zespołu Parków Krajobrazowych w Przemyślu. Chroni się w nim niezalesioną górę z roślinnością kserotermiczną oraz zalesione zbocze podgórskiej formy buczyny karpackiej.
   6. Florystyczny „LEONCINA” o pow. 9,55 ha w miejscowości Tarnawce, położony na gruntach Nadleśnictwa Krasiczyn. Głównym przedmiotem ochrony jest krzew o wysokich walorach estetycznych kłokoczka południowa.
   7. Leśno-krajobrazowy „PRZEŁOM HOŁUBLI” o pow. 46,42 ha w Korytnikach. Rezerwat ten położony jest u podnóża wzniesienia Bukowy Grab (426 m n.p.m.), z którego wypływa potok Hołubla. W drzewostanie największy udział stanowi buk, grab, dąb. W rezerwacie poprowadzona jest ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza p.n. „Dolina Hołubli”.
   8. Leśno-krajobrazowy „REBERCE” W Woli Korzenieckiej o pow. 190,96 ha. Ochroną objęto fragment lasu jodłowego posiadającego cechy lasu naturalnego. Licznie występują tu ptaki drapieżne, płazy oraz typowe dla tego siedliska rośliny zielone.
   9. Leśny „TURNICA” w Makowej o pow. 151,86 ha. Teren rezerwatu zawiera fragment starej puszczy bukowo-jodłowej, w której dominuje podgórska forma buczyny karpackiej. Malownicze wąwozy i jary dodają rezerwatowi szczególnego uroku. Bogato reprezentowana jest flora i fauna z licznymi gatunkami chronionymi i zagrożonymi wyginięciem.

Oprócz ścieżek dydaktyczno-przyrodniczych utworzonych w trzech w/w rezerwatach na ternie Parku powstało jeszcze sześć niżej wymienionych ścieżek:
1. „Kopaniny” w Dylągowej,
2. „Na Łomnej” w Łomnej,
3. „Bobrowa Dolina” w Lipie,
4. „Pomocna Woda” w Starej Birczy,
5. „Kamionka” przebiegająca przez wsie Korzeniec, Boguszówka, Huta Brzuska,
6. „Do Ralla” w Krasiczynie.

Na terenie Parku uznane są również inne formy ochrony przyrody, a mianowicie 102 użytki ekologiczne oraz 16 stanowisk dokumentacyjnych. Cenne walory przyrodniczo-krajobrazowe, historyczne i kulturowe Parku najlepiej poznać podczas pieszych wędrówek, ale również wycieczek rowerowych czy przejażdżek konnych. Dużą atrakcję turystyczną Parku w okresie wiosenno-letnim stanowi kolejka wąskotorowa z Przeworska do Dynowa. W rzekach Parku można skorzystać z kapeli lub złowić taa..ką brzanę, lipienia, klenia, szczupaka, świnkę, płoć, leszcza, pstrąga potokowego, certę, sandacza, suma i inne. Największa z rzek – San, stwarza dogodne warunki do uprawiania turystyki kajakowej.
W okresie śnieżnych zim korzystając z przygotowanych stoków (Przemyśl, Arłamów) lub niewysokich gór i pogórzy uprawić można saneczkarstwo i narciarstwo.
Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego jest więc krainą wymarzoną dla włóczęgów, samotników, fotografików, rysowników, wędkarzy, kajakarzy, amatorów kolarstwa i wielu innych osób.

Tekst zaczerpnięto z folderu „Najciekawsze miejsca w Parku Krajobrazowym Pogórza Przemyskiego” wydanego przez Zespół Parków Krajobrazowych w Przemyślu.

Powrót do strony głównej...