Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego realizuje kampanię na rzecz czystego powietrza pn; „Czyste Powietrze jest w naszym interesie” – kampanii na rzecz kształtowania postaw społecznych w kontekście troski o czyste powietrze dla społeczności ZGTPD.
Kampania ma na celu podniesienie poziomu świadomości ekologicznej wśród grupy dzieci, młodzieży oraz mieszkańców terenów należących do Związku Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego w zakresie wiedzy dotyczącej wszystkich możliwych do realizacji sposobów obniżania niskiej emisji, promowania alternatywnych źródeł energii oraz przeciwdziałaniu traktowania śmieci jako paliwa. Skierowana jest bezpośrednio przede wszystkim do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych, a pośrednio do wszystkich mieszkańców
W trakcie trwania kampanii będziemy realizować szereg działań, które mamy nadzieję przekonają dzieci i młodzież, a także społeczeństwo o szkodliwości działań przyczyniających się do zanieczyszczania powietrza.
Kampania, którą realizujemy podzielona jest na 5 etapów:
Etap I – Konferencja inaugurująca kampanię oraz równolegle z nią akcja informacyjno-promocyjna w przestrzeni internetowej – na stronie i FB i niebawem również artykuły w lokalnej prasie. Konferencja otwierająca akcję odbyła się 2 marca 2023 roku w Niebocku. Więcej o niej
Etap II – warsztaty w zakresie niskiej emisji są warsztaty realizowane w szkołach skierowane do uczniów z klas I do VIII prowadzone przez doświadczonych edukatorów. Zajęcia dostostosowane będą do wieku i zainteresowań uczniów. Dla młodszych np. z elementami animacji, które wnoszą ciekawy przekaz i pozostają w pamięci. Podczas warsztatów uczniowie dowiedzą się, jakie zagrożenia wiążą się z niską emisją i jak temu przeciwdziałać. Będą mieli też okazję obejrzeć filmy związane z tą tematyką. W ramach kampanii łącznie przeprowadzonych zostanie 45 prelekcji w 9 szkołach skierowanych do łącznie 1125 osób i odbędą się we wrześniu 2023 roku.
Zajęcia terenowe, w które zaangażowane zostaną dzieci i młodzież z klas od IV do VIII . Zorganizowanych zostanie 9 zajęć terenowych dla grupy 180 osób przy współpracy z Nadleśnictwami z Dynowa, Kańczugi i Strzyżowa oraz Zarządem Parków Krajobrazowych na czele z doświadczonymi edukatorami i trenerami. Zajęcie będą odbywały się w plenerze w specjalnym namiocie a uatrakcyjnione zostaną wprowadzeniem środków technologii informacyjnej do zajęć w postaci prezentacji czy filmów. Realizację tego elementu kampanii zaplanowano na czerwiec 2023 roku.
Konkurs plastyczny – rywalizacja połączona z dobrą zabawą może skutecznie zapoznać uczestników z tematyką niskiej emisji, zachęcając przy tym do twórczego działania. Stąd też konkurs plastyczny Czyste powietrze otacza mnie – Pocztówka z Pogórza na wykonanie pracy plastycznej w formie pocztówki. Dla trzech grup wiekowych przewidziano atrakcyjne nagrody.
Etap III – materiały informacyjne – istotnym elementem działań edukacyjnych są materiały informacyjne, które muszą być nie tylko zrozumiałe dla odbiorcy, ale także przygotowane w sposób interesujący i zwięzły. Ważne, by również kreacja była ciekawa i estetyczna, bowiem taka forma przekazu zachęci odbiorców do zapoznania się z informacjami. W projekcie przewidzieliśmy szeroką gamę materiałów informacyjno-promocyjne: dla uczestników konferencji, warsztatów i zajęć terenowych w postaci upominków ekologicznych; w opracowaniu jest wydawnictwo z szeroką informacją przyrodniczo-turystyczną i elementami dziedzictwa kulturowego wraz z zakresem topograficznym w postaci map; do grona materiałów dołączy plakat, który ma formę dwustronnego kalendarza oraz szereg drobnych indywidualnych upominków dla uczestników konkursów i quizów Straganu Ekologicznego. Mocno zostanie również zaktualizowana strona internetowa – poszerzona o bank informacji jak przekonać społeczeństwo o szkodliwości działań przyczyniających się do zanieczyszczania powietrza i jak skutecznie informować o problemie niskiej emisji i co zrobić, żeby powietrze w Polsce było czystsze.
Etap IV – w trakcie kampanii chcemy również z przekazem wyjść bezpośrednio do ludzi podczas dużych imprez plenerowych. Korzystając z okazji, że w okresie letnim w gminach należących do Związku organizowane są duże imprezy plenerowe na których gromadzą się mieszkańcy całej gminy ustawiony zostanie Stragan Ekologiczny jako stoisko edukacyjno-promocyjne, na którym prowadzona będzie edukacja ekologiczna adresowana nie tylko do mieszkańców Gminy ale również zaproszonych gości oraz turystów odwiedzających tereny Pogórza. Na Straganie można będzie pozyskać materiały powstałe podczas kampanii “Czyste powietrze jest w naszym interesie”, broszury dotyczące właściwej segregacji odpadów, w tym broszury edukacyjne i materiały o szeroko pojętej ochronie środowiska, materiały promocyjne Związku oraz ciekawe gadżety ekologiczne. Obsługując stoisko edukacyjne podczas imprezy plenerowej będą udzielane praktycznych wskazówki i rady jak właściwie dbać o czyste powietrze, co to jest niska emisja i jak z nią walczyć, jak segregować odpady komunalne powstające w gospodarstwach domowych. Przy Straganie Ekologicznym odbywać się będą również konkursy, gry i zabawy dla dzieci oraz dorosłych z udziałem koła. Najbardziej aktywni uczestnicy (bez względu na wiek) nagradzani będą drobnymi upominkami – gadżetami o charakterze ekologicznym .
Etap V – Konferencja – kampanię zakończy Konferencja skierowana do całej społeczności z terenu Związku. Nastąpi podsumowanie całego projektu oraz zaprezentowane zostaną osiągnięte rezultaty. W Konferencji udział wezmą zaproszeni przedstawiciele środowisk naukowych, którzy przedstawią wyniki prowadzonych przez siebie badań. Na konferencji odbędzie się również wystawa laureatów konkursu plastycznego “Czyste powietrze otacza mnie – pocztówka z Pogórza” .
Reasumując, zaplanowana do realizacja kampania “Czyste powietrze jest w naszym interesie” ma ogromne znaczenie, gdyż świadomość ekologiczna Polaków jest często na niskim poziomie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze szkodliwości dla ludzi i środowiska spalania w domowych kotłach węgla kiepskiej jakości albo odpadów, takich jak plastikowe butelki i opakowania, zużyte obuwie, a zdarza się też, że ludzie palą w piecach starymi oponami. Takie wyroby zawierają w sobie wiele szkodliwych substancji, które podczas spalania wydzielą się do środowiska. Zdecydowana większość Polaków robi to nieświadomie, patrząc tylko na to, że odpady mają często dużą wartość energetyczną, a nie mając wiedzy, jakie to niesie negatywne skutki.
Kampania ma uzmysłowić ludziom, jakie konsekwencje dla ich zdrowia i innych osób mają takie zachowania. Smog oznacza bowiem pogorszenie warunków życia, zwłaszcza w miastach, ale i nie tylko. Niska emisja przyczynia się też do tego, że szkodliwe pyły i gazy dostają się do wody i gleby, a potem przez warzywa, owoce i zboża trafiają do produktów spożywczych i organizmu człowieka. Oczywiście, część nieodpowiedzialnych zachowań ludzi jest ich celowym działaniem. Tych przekonać będzie trudniej do podejmowania kroków służących ochronie powietrza, ale z pewnością wiele osób uda się przekonać do zmiany przyzwyczajeń.
Realizacja takiego przedsięwzięcia jest możliwa dzięki udostępnieniu środków z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dla Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego pn. Program Regionalnego Wsparcia Edukacji Ekologicznej
Montaż finansowy zadania przedstawi się następująco: koszt całkowity 150 122,45 zł gdzie środki z dotacji stanowią 134 109,69 zł pozostałe 16 012,76 to wkład własny Związku.
CO TO JEST NISKA EMISJA
Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów na wysokości do 40 m. Zanieczyszczenia te pochodzą z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób oraz z transportu spalinowego. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń.
Przyczyny niskiej emisji:
– ogrzewanie domów słabej jakości paliwami (węglem i drewnem), palenie w piecach śmieci, brak norm dotyczących paliw wykorzystywanych w gospodarstwach domowych,
– korzystanie z przestarzałych pieców,
– nieodpowiednia izolacja domów i utrata energii w procesie ogrzewania,
– emisja komunikacyjna, czyli ruch samochodowy,
– mała popularność odnawialnych źródeł energii.
Konsekwencje
Oblicza się, że rocznie ok. 45 000 osób w Polsce umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Niska emisja powoduje częstsze występowanie chorób alergicznych, zapalenia spojówek, astmy, poronień i niższej wagi urodzeniowej noworodków, POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc), nowotworów (w tym raka płuc).
Nie tylko zdrowie pojedynczych ludzi jest narażone w wyniku długiej ekspozycji na niską emisję. Powoduje ona także m.in. zmiany klimatyczne na całym świecie, kwaśne deszcze, przenikanie zanieczyszczeń do wód i gleb, niszczenie zabytków i fasad budynków (w wyniku osadzania się na nich dwutlenku siarki). Więcej na temat zagrożeń dla zdrowia znajdziesz na stronie HEAL Polska.
Sposoby ograniczania niskiej emisji:
Wymiana pieca na bardziej wydajny i przyjazny dla środowiska. O dotacjach na ten cel można dowiedzieć się w urzędzie gminy lub w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.
Korzystanie z węgla wysokokalorycznego (o wysokiej wartości opałowej) – to nie tylko bardziej ekologiczne, ale także tańsze. Należy unikać palenia węglem najniższej jakości – miałem, mułem, flotem lub pyłem. Pamiętaj, nie spalaj śmieci, nawet starych gazet! Spalanie odpadów poza miejscami do tego wyznaczonymi podlega karze grzywny.
Podłączenie domu lub mieszkania do sieci ciepłowniczej.
Oszczędzanie energii i zaplanowanie termomodernizacji domu (np. wymiany grzejników, okien, docieplenia ścian).
Wybranie odnawialnych źródeł energii (biomasa, energia słoneczna lub wiatrowa, geotermia).
Stosowanie carpoolingu, czyli wspólnych dojazdów do szkoły/pracy w celu ograniczenia liczby samochodów na ulicach.
Jeżdżenie rowerem lub spacerowanie zawsze, gdy jest to możliwe.
Nie wjeżdżanie samochodem do centrum miasta, korzystanie z parkingów Park&Ride.
Stosowanie zasady jazdy ekologicznej, np.: hamuj silnikiem, nie przewoź zbędnego obciążenia, sprawdzaj ciśnienie w oponach, unikaj podróży samochodem na trasach poniżej 7 km.
Wyłączanie silnika w samochodzie, kiedy tylko jest to możliwe (np. czekając na przejazd pociągu).
Angażowanie się w akcje obywatelskie na rzecz ochrony czystości powietrza, jak np. inicjatywy Polskiego Alarmu Smogowego.
SMOG
Niestety we współczesnym świecie trudno jest znaleźć miejsca, gdzie powietrze jest zupełnie czyste. Spaliny samochodowe, dym unoszący się z kominów, substancje emitowane przez zakłady przemysłowe mieszają się z tlenem i azotem, zmieniając skład powietrza. Wtedy mówimy, że powietrze jest zanieczyszczone, czyli że znajdują się w nim substancje, których wdychanie nam szkodzi.
Szczególnie niebezpiecznie zaczyna robić się wtedy, kiedy nie ma wiatru i zanieczyszczenia gromadzą się w jednym miejscu. Czasem możemy je zobaczyć, zwłaszcza w wilgotne dni. Przypominają mgłę – stąd pochodzi określenie SMOG, które jest połączeniem dwóch angielskich słów: „smoke” – dym i „fog” – mgła.
Jednak nie zawsze widzimy smog. Czasem w słoneczne dni wydaje nam się, że powietrze jest czyste, podczas gdy w rzeczywistości unosi się w nim dużo zanieczyszczeń. Dlatego tak ważne są pomiary zanieczyszczeń. Mówią nam one, ile szkodliwych substancji znajduje się w powietrzu w naszej okolicy i mogą ostrzec nas, gdy ta ilość staje się niebezpieczna dla zdrowia. W takich sytuacjach nie należy na zewnątrz uprawiać sportu, spacerować, bawić się. Najlepiej ograniczyć przebywanie poza budynkami.
Ze względu na miejsce i warunki powstawania oraz skład chemiczny możemy wyróżnić dwa rodzaje smogu:
Smog londyński (zamienna nazwa – smog zimowy), w skład którego wchodzą: tlenek siarki(IV), tlenki azotu, tlenki węgla, sadza oraz trudno opadające pyły. W klimacie umiarkowanym występuje głównie w miesiącach tzw. sezonu grzewczego, czyli w miesiącach jesienno-zimowych.
Smog typu Los Angeles (smog fotochemiczny, ozon troposferyczny) – powstaje przede wszystkim w miesiącach letnich, najczęściej w strefach subtropikalnych. Skład: tlenki węgla, tlenki azotu, węglowodory. Związki te ulegają późniejszym reakcjom fotochemicznym, w wyniku których powstają: PAN (azotan nadtlenoacetylu), aldehydy oraz ozon. Powstaje w słoneczne dni przy dużym ruchu ulicznym.
PYŁY
Dym, który widzimy nad płomieniem świecy, ogniskiem lub kominem, to w gruncie rzeczy pył – unoszące się w powietrzu drobiny węgla i innych substancji, które powstają przy spalaniu węgla, drewna i innych materiałów wykonanych ze związków organicznych. Drobiny te mieszają się z powietrzem i pozostają w nim na długo. Wtedy mamy do czynienia z „pyłami zawieszonymi”. To najczęściej spotykany w Polsce rodzaj zanieczyszczenia powietrza, który może być bardzo szkodliwy.
Drobiny pyłów zawieszonych oznacza się skrótem PM (od angielskiego „particulate matter”), dodając liczbę, oznaczającą ich wielkość. Pył PM10 to cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (około jednej piątej grubości ludzkiego włosa).
Pył PM2,5 to jeszcze mniejsze drobiny: o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra.
Kiedy mierzymy poziom zanieczyszczenia, wynik podajemy w mikrogramach na metr sześcienny powietrza – czyli jeśli pomiar wskazuje poziom 50, oznacza to, że w każdym metrze sześciennym powietrza, które nas otacza, jest rozpuszczonych 50 mikrogramów pyłu.
To wydaje się niewiele, ale nawet taka ilość ma bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), aby powietrze mogło być uznawane za czyste, stężenie pyłu PM10 nie może przekraczać 50 mikrogramów na metr sześcienny, a pyły PM2,5 – 25 mikrogramów na metr sześcienny.
Drobiny zanieczyszczeń są bardzo szkodliwe głównie dlatego, że są takie małe. Wraz z powietrzem dostają się do płuc i tam mogą dochodzić nawet do najdalszych zakamarków, z czasem uszkadzając delikatne tkanki i powodując choroby układu oddechowego – astmę, POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc – https://pl.wikipedia.org/wiki/Przewlekła_obturacyjna_choroba_płuc), nowotwory.
Najdrobniejszy pył PM2,5 jest w stanie nawet przedostać się do krwi. Tym sposobem jest rozprowadzany po całym organizmie, co może zakłócać pracę innych organów, w tym serca i mózgu. Taki pył jest też niebezpieczny dla kobiet w ciąży, ponieważ może przedostawać się do organizmu płodu.
Efekty oddychania pyłem można poczuć już po kilku godzinach przebywania w zanieczyszczonej okolicy. Bóle głowy, suchość w gardle, kaszel, osłabienie – to mogą być skutki niezdrowego powietrza. Jednak poważniejsze skutki powoduje długotrwały kontakt z zanieczyszczeniami. Zwłaszcza dzieci, osoby starsze, osoby cierpiące z powodu chorób układu krążenia lub chorób układu oddechowego mogą odczuwać coraz więcej dolegliwości, jeśli mieszkają w okolicy narażonej na smog.
TRUJĄCE POWIETRZE
W smogu mogą się znajdować również związki chemiczne, które są po prostu truciznami. Najczęściej występującymi substancjami tego typu są benzopireny – dwa związki chemiczne, których głównym źródłem są domowe piece, w których spalane jest drewno, węgiel niskiej jakości i… niestety śmieci. Są to te same trujące substancje, które spotykamy w szkodliwym dymie papierosowym. Benzo(a)piren i benzo(e)piren mogą stopniowo uszkadzać DNA komórek organizmu, powodując raka różnych narządów – przede wszystkim płuc, ale też pęcherza moczowego i szyjki macicy. Ryzyko jest tym większe, im dłużej jesteśmy narażeni na przebywanie w zanieczyszczonej okolicy. Ważne jest więc, aby działania na rzecz poprawy powietrza podejmować jak najszybciej – przede wszystkim dla dobra dzieci, którym zanieczyszczenia szkodzą najbardziej. Przebywanie na zewnątrz w czasie smogu można porównać do palenia papierosów, a nawet obliczyć, jaką dawkę toksycznych substancji przyswoił nasz organizm w tym czasie (czyli ile „papierosów wypaliliśmy”). Każdy może to sprawdzić, posługując się specjalnym kalkulatorem dostępnym pod tym adresem: http://smog.edu.pl/omnicalculator-nauczyciele.
Komunikaty o zanieczyszczeniu powietrza zawierają informację o tym, czy stężenie benzopirenów w powietrzu przekracza normy ustalone przez WHO. Jeśli tak jest, należy unikać niepotrzebnego przebywania na zewnątrz, a zwłaszcza nie należy pozwalać dzieciom na zabawę na dworze.
ZIMOWY PROBLEM
Dlaczego ze smogiem mamy do czynienia głównie zimą? Po pierwsze, chłód panujący na zewnątrz wymusza na nas ogrzewanie naszych domów. Ludzie nie zawsze mają świadomość, że od tego, co spalane jest w domowych piecach, zależy zdrowie nas wszystkich. Nie wszystkie substancje spalają się w taki sam sposób. Wystarczy popatrzeć na dym – różni się on kolorem i zapachem w zależności od tego, czy spalany jest węgiel, koks, drewno, papier, czy plastik. Niektórych rzeczy nie wolno palić w piecach. Piece także różnią się między sobą – tańsze, starszego typu piece emitują więcej zanieczyszczeń. Z tego powodu nazywane są „kopciuchami”.
Drugi powód to pogoda. Zwykle w atmosferze powietrze ochładza się wraz z wysokością. To znaczy – im wyżej, tym chłodniej. Dlatego w górach dłużej utrzymuje się śnieg. Czasem jednak w zimowe dni powietrze przy ziemi jest chłodniejsze niż nieco wyżej. Wtedy powietrze znad ziemi nie unosi się do góry, tylko gromadzi się przy gruncie. Brakuje naturalnego wietrzenia, więc pyły i trucizny kumulują się, tworząc smog.
Trzeci powód to brak zieleni. Rośliny są naturalnymi filtrami powietrza. Zwłaszcza drzewa i krzewy bardzo skutecznie pochłaniają zanieczyszczenia (również pyły i substancje toksyczne), oczyszczając powietrze. Jednak robią to głównie poprzez liście, dlatego w okresie zimowym pomoc z ich strony się zmniejsza.
JAK SIĘ BRONIĆ
Gdy normy zanieczyszczenia powietrza są przekroczone:
skontaktuj się z lekarzem, jeśli cierpisz na choroby układu krążenia lub układu oddechowego;
nie wychodź na spacer;
nie wietrz mieszkania;
włącz odpylacz powietrza;
nie uprawiaj sportu na zewnątrz;
załóż maseczkę przeciwpyłową.
PRZECIW SMOGOWI
Głównymi przyczynami powstawania smogu są spalanie paliw niskiej jakości w małych domowych piecach, które emitują dużo zanieczyszczeń, i intensywny ruch samochodowy. Najwięcej zanieczyszczeń emituje spalanie w domowych piecach śmieci, mułu i miału węglowego. W wielu krajach Unii Europejskiej miał i muł uważane są za odpad przy wydobyciu węgla i nie są sprzedawane. Również piece węglowe muszą spełniać odpowiednie normy. Dlatego pierwsza rzecz, którą możemy zrobić, to odpowiedni dobór paliwa do kotła – powinien to być węgiel opałowy nieznacznie rozdrobniony albo suche drewno. Drugi krok to wymiana pieca na mniej kopcący.
Wiele samorządów w Polsce wspiera mieszkańców w staraniach na rzecz wymiany domowych pieców na nowe, mniej dymiące kotły. Warto sprawdzić w urzędzie gminy lub powiatu, czy taki program nie funkcjonuje w okolicy.
Źródło: https://esa.nask.pl/
Problem złej jakości powietrza w Polsce, szczególnie dotkliwy w okresie jesienno-zimowym, od dłuższego czasu obecny jest w świadomości publicznej. Europejskie statystyki wskazują, że Polska należy do krajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu, ponadto znajduje się w czołówce krajów z najwyższym odsetkiem przedwczesnych śmierci spowodowanych złą jakością powietrza. Na większości terytorium Polski za zanieczyszczenie powietrza odpowiada w głównej mierze tzw. niska emisja, czyli emisje z pojazdów oraz z domowych palenisk i kotłowni. Duży udział ma tu naganne zjawisko spalania odpadów w piecach, a świadomość negatywnych skutków, takich praktyk, wydaje się być w społeczeństwie ciągle bardzo niska, mimo nieustannej obecności tematu smogu w mediach.
Odpady tworzyw sztucznych („plastiki”) są często spalane w przydomowych piecach i kotłowniach ze względu na wysoką wartość opałową tego materiału, ale w obecnym systemie gospodarowania odpadami w Polsce nie ma racjonalnego uzasadnienia dla takiego postępowania. Spalając plastik nie tylko marnujemy surowiec do recyklingu, ale także emitujemy do powietrza pyły i inne szkodliwe substancje, przyczyniając się do zwiększenia zanieczyszczenia powietrza w najbliższym otoczeniu, szkodząc sobie i innym. Należy więc uświadomić sobie, że potencjalne znikome korzyści (ewentualna oszczędność opału) nie mogą być żadnym argumentem w zestawieniu z ogromnymi negatywnymi skutkami palenia odpadów, zarówno dla zdrowia ludzkiego, jak i dla środowiska.
Czy wiesz, że
Odpady tworzyw to wartościowy materiał, który poprzez recykling mechaniczny można ponownie wykorzystać do wyprodukowania nowych wyrobów. W ten sposób, realizowana jest podstawowa zasada Gospodarki Obiegu Zamkniętego – efektywne wykorzystanie zasobów, poprzez zawracanie ich do obiegu gospodarczego.
W Polsce, mimo licznych legislacyjnych zmian w ostatnich latach, nie widać zdecydowanych postępów w zagospodarowaniu odpadów. Wg raportu GUS w 2018 roku selektywna zbiórka wszystkich odpadów komunalnych wyniosła tylko ok. 29%. To zdecydowanie za mało, by osiągnąć cele wyznaczone w pakiecie GOZ, takie jak np. recykling 50% odpadów komunalnych w roku 2025. Kluczem do sukcesu jest poprawa systemów selektywnej zbiórki i technologii sortowania. Jedna z najnowszych analiz dotyczących odpadów tworzyw sztucznych wykazała, że dla odpadów zbieranych selektywnie poziom recyklingu może być nawet 10 razy większy niż dla odzyskanych ze strumienia odpadów zmieszanych.
Poziom selektywnej zbiórki odpadów tworzyw sztucznych w Polsce wzrasta bardzo powoli. Wg GUS w 2018 roku zebrano tylko 331 tys. ton (to mniej niż 18% wytworzonych w tym czasie odpadów tworzyw sztucznych) i w porównaniu do 301 tys. ton w roku 2015 jest to wynik bardzo niezadowalający. Bez istotnych zmian systemowych, w tym zaangażowania organizacji handlowych i konsumentów, oraz nieustannego zwiększania świadomości ekologicznej konsumentów osiągnięcie poziomu 50% recyklingu odpadów opakowań z tworzyw sztucznych w roku 2025 jest niewykonalne.
W dalszym ciągu podstawowym sposobem zagospodarowania odpadów tworzyw sztucznych w naszym kraju pozostaje niestety składowanie – na składowiska ciągle trafia ok. 43% tych odpadów. Z pozostałej ilości ok. 27% poddawane jest recyklingowi, a ponad 30% odzyskowi energii w przemysłowych instalacjach, spełniających wyśrubowane normy sprawności energetycznej i emisji do środowiska.
Praktyka niekotrolowanego spalania odpadów jest w Polsce niestety ciągle powszechna. Z raportu GUS „Ochrona Środowiska w Polsce 2019” wynika m.in., że ze spalania w gospodarstwach domowych wytwarzane jest prawie czterokrotnie więcej pyłów niż łącznie emituje sektor produkcji i transformacji energii. Do takiego stanu rzeczy przyczynia się nie tylko palenie paliwem niskiej jakości, ale także spalanie odpadów w piecach, kominkach czy na wolnym powietrzu. Co więcej, ci mieszkańcy, którzy spalają odpady, nie widzą w tym żadnego problemu („dziadkowie i rodzice zawsze spalali śmieci”). Nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że obecnie odpadów jest dużo więcej i są to materiały o znacznie bardziej złożonym i różnorodnym składzie niż kilkadziesiąt lat temu. W związku z tym produkty ich spalania mogą równie różnorodne, nieprzewidywalne i często – bardzo szkodliwe.
Szkodliwość spalania odpadów w gospodarstwach domowych, zarówno w piecach i kotłach centralnego ogrzewania, czy kominkach, jak w przydomowych paleniskach na otwartej przestrzeni wynika z trzech głównych przyczyn: proces spalania przebiega w zbyt niskiej temperaturze (180-500°C), czas spalania jest krótki oraz cały proces prowadzony bez dostatecznego nadmiaru powietrza. Skutkiem takiego spalania są liczne szkodliwe produkty, np. tlenek węgla (czad), dioksyny, uważane za jedne z najbardziej toksycznych substancji chemicznych, tzw. związki WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) o silnych właściwościach rakotwórczych, czy inne niebezpieczne dla zdrowia i środowiska gazy, jak tlenki siarki i azotu oraz chlorowodór. W wyniku niecałkowitego spalania odpadów w niskich temperaturach powstaje również duża ilość drobnych pyłów, które są niezmiernie szkodliwe dla układu oddechowego człowieka z uwagi na bardzo małe wymiary cząstek (na poziomie mikronowym i submikronowym), ponadto są one nośnikami zawartych w odpadach metali ciężkich.
Wysoką wartość kaloryczną odpadów tworzyw sztucznych – ponad 40 MJ/kg – można odzyskać w sposób bezpieczny dla zdrowia jedynie w profesjonalnych instalacjach do odzysku energii z odpadów. W tych ściśle kontrolowanych i monitorowanych instalacjach przemysłowych, gdzie temperatura przekracza 1000°C, a odpady przebywają w tej temperaturze odpowiednio długo, aby reakcja spalania mogła przebiec do końca, głównymi produktami spalania są dwutlenek węgla i woda, a niewielkie ilości pozostałych substancji ubocznych są wychwytywane i dezaktywowane w zaawansowanych systemach oczyszczania spalin. W efekcie spaliny opuszczające taki profesjonalny piec spełniają najostrzejsze wymogi emisyjne i nie stanowią zagrożenia ani dla zdrowia ludzi, ani dla środowiska. Przykładami takich instalacji są piece do współspalania, jak np. piece cementowe (odpady częściowo zastępują tu typowe paliwo, takie jak koks czy węgiel), a także zakłady termicznego przekształcania odpadów popularnie zwane spalarniami.
Źródło:
Air Quality in Europe 2019 (https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2018)
raport GUS ”Ochrona Środowiska 2019”(https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2019,1,20.html)
Raport „Tworzywa sztuczne w obiegu zamkniętym – analiza sytuacji w Europie” (https://www.plasticseurope.org/pl/resources/publications/2403-tworzywa-sztuczne-w-obiegu-zamknietym
10 zaskakujących ciekawostek o powietrzu
Powietrze
Powietrze wokół nas to mieszanina gazów. Przede wszystkim azotu i tlenu. Kiedy powietrze jest suche i czyste, składa się w 78 proc. z azotu, a w 21 proc. z tlenu. Pozostała część, czyli 1 proc., to różne substancje: argon, dwutlenek węgla i inne gazy. Jednak w przyrodzie rzadko spotyka się idealnie suche i czyste powietrze. Jego skład zmienia się w zależności od miejsca, w którym się znajdujemy, i od pogody. W pochmurne dni powietrze może zawierać do 4 proc. pary wodnej. Czasem jest jej tak dużo, że tworzy mgłę, którą możemy zobaczyć.
Oddychając, pobieramy z powietrza tlen, który jest potrzebny do życia. Wdychamy jednak również wszystkie inne substancje zawarte w powietrzu. Jeśli powietrze jest czyste i ma odpowiednią zawartość tlenu, wdychanie dodatkowych gazów, np. znacznej ilości azotu, nie ma niekorzystnego wpływu na nasze zdrowie. Przeciwnie. Azot jest potrzebny, bo dzięki niemu tlenu w powietrzu nie jest za dużo. Dla ludzi i zwierząt zbyt duża ilość tlenu w powietrzu może być szkodliwa. Zdrowe powietrze to takie, w którym między poszczególnymi składnikami utrzymują się odpowiednie proporcje.
Oto ciekawostki o tym co nas otacza – powietrze.
1. Do krajów o najczystszym powietrzu należą Nowa Zelandia, Brunei i Szwecja. Najbardziej zanieczyszczone powietrze występuje w Arabii Saudyjskiej, Katarze i Egipcie.
2. Do spalania paliwa potrzebne jest powietrze, a konkretnie tlen. Do spalenia 1 litra benzyny potrzebne jest ponad 11 kilogramów powietrza, czyli około 9500 litrów.
3. Człowiek w stanie spoczynku zużywa ok. 5-7 litrów powietrza na minutę. Człowiek, który biegnie potrzebuje już około 50 litrów.
4. Na poziomie morza, przy temperaturze 10 st. C powietrze ma gęstość ok. 1,25 kg/m3. Wraz ze wzrostem temperatury gęstość powietrza maleje. Zmniejsza się ona również wraz z wysokością.
5. Kanadyjczycy z Edmonton wymyślili kilka lat temu sprzedaż powietrza w puszkach. Nazwali swój projekt Vitality Air. Pierwszymi zamawiającymi byli Chińczycy, w których kraju jakość powietrza pozostawia wiele do życzenia.
6. W Polsce jeden z podatków pobierany jest od powietrza. Chodzi o tzw. opłatę klimatyczną, która pobierana jest od turystów w miejscowościach atrakcyjnych przyrodniczo lub w uzdrowiskach.
7. W dzień rośliny pobierają z powietrza dwutlenek węgla, który potrzebny jest im w procesie fotosyntezy, a wydalają tlen. W nocy fotosynteza zostaje zahamowana przez brak światła, a rośliny z powietrza pobierają tlen i wydalają dwutlenek węgla.
8. 7 września obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Czystego Powietrza. Został on ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Ma przyczyniać się do zwiększania świadomości społeczeństwa na temat wpływu jakości powietrza na środowisko przyrodnicze, a także zdrowie i rozwój człowieka.
9. Zanieczyszczenie powietrza znane jako wielki smog londyński spowodowało śmierć ok. 12 tysięcy ludzi. Smog utrzymywał się od 5 do 9 grudnia 1952 r. W ciągu kilku dni jego trwania zmarło ponad 4 tysiące ludzi. Reszta poniosła śmierć w ciągu następnych tygodni.
10. Jedne z pierwszych badań nad składem powietrza przeprowadził francuski fizyk i chemik Antoine Lavoisier. W 1779 r. nazwał on powietrze, które powoduje spalanie, tlenem, czyli z greckiego ‘tworzący kwasy’, a pozostałą część określił mianem azotu, czyli z greckiego ‘bez życia’.
Źródło: https://fajnepodroze.pl/powietrze-ciekawostki/